โรคฉี่หนูคืออะไร? ทำไมจึงเป็นภัยเงียบในช่วงหน้าฝน

โรคฉี่หนู (Leptospirosis) คือโรคติดเชื้อแบคทีเรียที่พบมากในฤดูฝน โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีน้ำขังหรือเกิดน้ำท่วม ตัวโรคแพร่กระจายผ่านทางฉี่ของสัตว์ฟันแทะ เช่น หนู ที่ปะปนอยู่ในน้ำหรือดิน และเข้าสู่ร่างกายผ่านบาดแผลหรือผิวหนังที่แช่น้ำนาน

ผู้สูงอายุถือเป็นกลุ่มเสี่ยง เนื่องจากภูมิคุ้มกันมักอ่อนแอกว่าคนหนุ่มสาว เช่น เบาหวาน ความดัน หรือโรคไต หากติดเชื้อโรคฉี่หนูอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น ไตวายเฉียบพลัน ตับอักเสบ หรือเสียชีวิตได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที

อาการของโรคฉี่หนูในผู้สูงอายุ ยิ่งรู้เร็ว ยิ่งรักษาได้ทัน

อาการของโรคฉี่หนูในผู้สูงอายุ ระยะแรกอาจคล้ายไข้หวัดใหญ่ ทำให้หลายคนเข้าใจผิดและละเลย จนเข้าสู่ระยะอันตราย

อาการที่ควรสังเกต ได้แก่:

• ไข้สูงเฉียบพลัน หนาวสั่น ซึ่งมักมาอย่างรวดเร็วภายใน 2-3 วัน
• ปวดศีรษะรุนแรง ปวดกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะบริเวณน่อง ต้นขา และหลัง ซึ่งทำให้เคลื่อนไหวลำบาก
• อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้ ตาแดง น้ำตาไหลง่าย
• ปัสสาวะน้อยหรือไม่ปัสสาวะ ซึ่งเป็นสัญญาณเริ่มต้นของภาวะไตอักเสบ
• ตัวเหลือง ตาเหลือง และอาจมีอาการคันตามผิวหนัง ซึ่งเป็นอาการที่เกี่ยวข้องกับภาวะตับอักเสบ
• บางรายอาจมีผื่นแดง หรือจ้ำเลือดเล็ก ๆ ตามผิวหนัง

ซึ่งในผู้สูงอายุอาจมีอาการที่กำเริบเร็วกว่าปกติ เช่น หายใจลำบาก มีอาการแน่นหน้าอก หรือแสดงอาการของภาวะไตวายเฉียบพลัน ควรสังเกตอาการผิดปกติอย่างใกล้ชิด และพบแพทย์ทันทีเมื่อสงสัยว่าติดเชื้อโรคฉี่หนู

ปัจจัยเสี่ยงของผู้สูงอายุในฤดูฝน

ผู้สูงอายุที่อาศัยในพื้นที่น้ำท่วม หรือมีพฤติกรรมสัมผัสน้ำที่ไม่สะอาด มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคฉี่หนูได้มากกว่าคนทั่วไป

ปัจจัยเสี่ยงหลัก ได้แก่:

• เดินลุยน้ำโดยไม่ใส่รองเท้าบูท โดยเฉพาะในบริเวณที่มีน้ำขังหรือน้ำท่วมซ้ำซาก ซึ่งเป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรคได้ง่าย
• มีบาดแผลหรือแผลถลอกบนร่างกาย แม้เพียงเล็กน้อยก็สามารถเป็นช่องทางให้เชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ร่างกายได้โดยตรง
• อาศัยในพื้นที่เสี่ยงน้ำท่วม หรือบริเวณที่มีหนูชุกชุม เช่น ชุมชนแออัด หรือบริเวณใกล้แหล่งขยะหรือท่อน้ำทิ้ง
• มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือโรคไต ซึ่งอาจทำให้ภูมิคุ้มกันลดลง และเสี่ยงต่อการติดเชื้อรุนแรงมากขึ้น

วิธีป้องกันโรคฉี่หนูสำหรับผู้สูงวัย

การป้องกันสำคัญที่สุด โดยเฉพาะในช่วงหน้าฝนที่โรคฉี่หนูระบาดหนัก

แนวทางแนะนำมีดังนี้:

• หลีกเลี่ยงการสัมผัสน้ำที่อาจปนเปื้อน โดยเฉพาะน้ำที่มีลักษณะขุ่น หรือมีเศษขยะลอยอยู่ เพราะอาจเป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรค
• สวมรองเท้าบูทและถุงมือเมื่อจำเป็นต้องสัมผัสน้ำ เช่น เมื่อต้องเดินลุยน้ำหรือทำความสะอาดบริเวณที่เปียกชื้นเป็นเวลานาน เพื่อป้องกันการสัมผัสเชื้อโดยตรง
• ล้างมือและเท้าด้วยสบู่ทุกครั้งหลังสัมผัสน้ำหรือเมื่อกลับเข้าบ้าน โดยแนะนำให้เช็ดให้แห้งและทาแอลกอฮอล์ฆ่าเชื้อร่วมด้วย
• ดูแลรักษาบาดแผลให้แห้งและสะอาดอยู่เสมอ หากมีแผลควรปิดด้วยพลาสเตอร์กันน้ำ หรือผ้าพันแผลเพื่อป้องกันเชื้อโรคเข้าทางบาดแผล
• ป้องกันหนูไม่ให้เข้าบ้าน โดยหมั่นทำความสะอาดบ้านให้สะอาดอยู่เสมอ ปิดช่องทางที่หนูอาจเข้าได้ และกำจัดแหล่งอาหารของหนู เช่น เศษอาหาร ขยะ หรืออาหารสัตว์ที่วางไว้โดยไม่ปิดฝา

รู้ทันและเข้าใจ เพื่อดูแลผู้สูงวัยให้ปลอดภัยตลอดหน้าฝน

โดยสรุปโรคฉี่หนูเป็นโรคที่สามารถป้องกันได้ และหากได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะสามารถหายขาดได้โดยไม่เกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง อย่างไรก็ตาม โรคฉี่หนูยังคงเป็นภัยเงียบที่หลายคนอาจมองข้าม โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุ ซึ่งอาจเข้าใจผิดว่าอาการเริ่มต้นของโรค เช่น ไข้ ปวดศีรษะ หรือปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ เป็นเพียง ไข้หวัดธรรมดา ทำให้เกิดความล่าช้าในการเข้ารับการรักษา

การสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคฉี่หนูจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพราะความเข้าใจที่ถูกต้องคือกุญแจสำคัญในการป้องกันโรคฉี่หนู แม้จะเป็นโรคที่สามารถรักษาให้หายได้ แต่หากปล่อยไว้โดยไม่รักษาอย่างทันท่วงที อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง เช่น ไตวาย ตับอักเสบ หรือแม้แต่เสียชีวิตได้ โดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่ภูมิต้านทานลดลง